کد مطلب:43053 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:31

گنجینه پرسمان » حديث شناسي

تفسير فرازهاي سوم تا هفتم خطبه بيست و نهم نهج البلاغه كه در آن امام علي(ع) از تفرقه و سستي مردم در دفاع از حق سخن ميگويد چيست؟

«اَيُهَا الناسُ المُجتَمِعَةُ اَبدانُهُم، المُختَلِفَةُ اَهوائهُم» [اي مردمي كه بدنهايتان در كنار يكديگر، ولي هوايتان گو ناگون است].
با انبوهي گوشت و پوست و رگ و استخوان كه جمعي متشكل از انسانها نيست، چه سخن ميتوان گفت؟! آگاهي و هشياري و تعقل جمعي در شما وجود ندارد، زيرا بدنهايتان در كنار يكديگر ولي ارواحتان پراكنده و هر يك دنبال خواسته هاي بي اساس خود را گرفته ايد. من چه كسي را مخاطب قرار بدهم؟ شما را؟ شما كيستيد؟ بدانيد اين تفرقه و پراكندگي خود دليل آنست كه من شما را با كلمه كيستيد؟ مخاطب نسازم، بلكه شما را بايد با چيستيد؟ طرف خطاب قرار بدهم آيا حواستان از كار افتاده است؟ آيا نيروهاي مغزي و رواني شما راكد گشته است؟ آيا خوب را از بد تشخيص نميدهيد؟ آيا عزت و ذلت براي شما يكي است؟
اين همه سئوالها كه از شما ميكنم، براي آنست كه افكار و هدفها و آرمانهاي شما متحد نيست. اگر اتحادي در هدف داشتيد، همه دريك مسير حركت ميكرديد، اگر واقعا ارواح شما با يكديگر متحد بودند، پيروي از هواهاي پراكنده نميكرديد.
« كَلامٌكُم يوُهيِ الصُمَ الصَلابِ وَ فِعلٌكُم يُطمِعُ فيكُمُ الاَعداءَ، تَقولوُنَ فِي المَجالِسِ كَيتَ كَيتَ، فَاِذا جاءَ القِتالُ قُلتُم حيدي حِيادِ» [سخن شما سنگهاي سخت را سست و كارتان دشمنان را درباره شما به طمع مياندازد. وقتي كه در مجالس مي نشينيد از همه جا سخن ميرانيد و هنگاميكه جنگ به سراغتان ميايد، فرياد برمياوريد، اي جنگ از ما دور شو]. اين حماسه ها و مشت گره كردنها آخرين شعله هاي رو به نابودي نيروهايي است كه از هواهاي بي اساس و تخيلات و وسوسه هاي خودپرستي بوجود آمده و آنها را تباه ميسازد. دشمن چه ميخواهد؟ دشمن موجوداتي بيحس و بي اراده كه تمام قواي خود را براي تحريك زبان و جولان دادن چشم كه سيماي شجاعان را مجسم ميسازد، بسيج نموده اند. يكي از وحشتنـاك ترين شكست هايي كه مردم يك جامعه را بخاك سياه مينشاند، جايگزين كردن كلمات و سخنان پر طنطنه و حماسه آفرين، بجاي اراده و تصميم و عمل عيني است. گويي با گفتن اينكه ما از سلسله شجاعترين نژادهاي بشري هستيم، ميتواند سنگري را از دشمن بگيرد. اداي اينگونه جملات فريبا با چنان حماسه و شور و عشق انجام ميگردد كه هيجان و طوفانگري خود پيروزي ناتوان تر از ايجاد چنان شور و عشق ميباشد. سخن آن عامل سحرآسا است كه نيروي كاذب بوجود ميآورد و نيروي واقعي را تباه ميسازد و به قول مولانا خود انسان را تبديل به سخن مينمايد.

---

ترجمه و تفسير نهج‎البلاغه ج 6
آية الله محمدتقي جعفري